TEMAT MIESIĄCA

Właściciel i jego własność,

czyli dobrze jest mieć

Przypowieść podkreśla prawo właściciela do jego własności. To on jest jej dysponentem i odpowiedzialnym za nią zarządcą. Mając w perspektywie długą podróż zadbał, by część majątku trafiła na jakiś czas w ręce wybranych współpracowników. Nie stracił jednak prawa do dysponowania tym, co jego. Posiadana własność dała mu wolność: mógł podjąć decyzję o wyjeździe, mógł zaangażować współpracowników, mógł odebrać po powrocie pomnożone talenty. A czy Twoja własność poszerza przestrzeń Twojej wolności?

Boże Duchu Święty,
z Twojego polecenia Objawienie
zostało spisane dla nas ludzi.
Oświeć mój rozum i napełnij moje serce,
abym przy tym czytaniu
dobrze zrozumiał Twoją prawdę
i abym nauczył się goręcej Cię kochać,
wierniej Ci służyć.
Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.

Psalm 24,1

Do Pana należy ziemia i to, co ją napełnia, świat i jego mieszkańcy.

Dzieje Apostolskie 5,1-4

Ale pewien człowiek, imieniem Ananiasz, z żoną swoją Safirą, sprzedał posiadłość i za wiedzą żony odłożył sobie część zapłaty, a pewną część przyniósł i złożył u stóp Apostołów. „Ananiaszu – powiedział Piotr – dlaczego szatan zawładnął twym sercem, że skłamałeś Duchowi Świętemu i odłożyłeś sobie część zapłaty za ziemię? Czy przed sprzedażą nie była twoją własnością, a po sprzedaniu czyż nie mogłeś rozporządzić tym, coś za nią otrzymał? Jakże mogłeś dopuścić myśl o takim uczynku? Nie ludziom skłamałeś, lecz Bogu”.

• Kilka minut refleksji.
• Podziel się z innymi tym, co Bóg w tym tekście mówi do Ciebie.

1. Powszechne przeznaczenie dóbr, własność prywatna i jej ochrona

• W planie Bożym, który ukazuje Pismo Święte, dobra ziemskie są przeznaczone dla wszystkich ludzi, dlatego powinny one docierać w słusznej mierze do wszystkich i każdy, na swoją miarę, winien być ich zarządcą¹.
• „Powszechne przeznaczenie i używanie dóbr nie oznacza, że wszystko jest do dyspozycji każdego lub wszystkich, ani też, że ta sama rzecz musi służyć każdemu lub wszystkim, albo do nich należeć”².
• Ochronie indywidualnej własności służy siódme przykazanie Dekalogu: „Nie będziesz kradł” (Wj 20,15; Pwt 5,19); „Nie kradnij” (Mt 19,18).

Siódme przykazanie zabrania zabierania lub zatrzymywania niesłusznie dobra bliźniego i wyrządzania bliźniemu krzywdy w jakikolwiek sposób dotyczącej jego dóbr. Nakazuje sprawiedliwość i miłość w zarządzaniu dobrami materialnymi i owocami pracy ludzkiej. Z uwagi na wspólne dobro wymaga ono powszechnego poszanowania przeznaczenia dóbr i prawa do własności prywatnej³.

Siódme przykazanie zabrania kradzieży, która polega na przywłaszczeniu dobra drugiego człowieka wbrew racjonalnej woli właściciela⁴.

2. Argumenty za byciem właścicielem

Katolicyzm postuluje uruchomienie procesu rozdrabniania własności – jak najwięcej ludzi powinno być i pracować „na swoim”:

• Własność stanowi ochronę przeciwko tyranii ekonomicznej i politycznej, gwarantuje i poszerza przestrzeń wolności zewnętrznej. Gdy pozbawia się człowieka prawa do kształtowania rzeczy według własnej woli, odbiera mu się społeczną podstawę jego wolności.
• Chętnie bronimy tego, co nasze. • Lepiej (wydajniej) pracujemy na swoim.
• Posiadając, jesteśmy mniej podatni na manipulacje.
• Właściciel uwzględnia realne potrzeby, a nie te, które określa biurokracja.

Problem

Współcześnie bardzo często mamy do czynienia z rozdzieleniem własności i odpowiedzialności za nią. Gdy własność ma wymiar finansowy, powstaje grupa akcjonariuszy (udziałowców), zarządzających i pracowników. Ci, którzy posiadają, nie pracują ani nie zarządzają własnością, a ci, którzy pracują i zarządzają, nie są właścicielami.

3. Wniosek

Optymalne jest jednoczesne bycie producentem, właścicielem, współpracownikiem i udziałowcem. W takiej sytuacji człowiek może realnie wpływać na charakter swojej pracy, zachowując wolność, budując relacje z Bogiem i bliźnimi. Zrzeczenie się prawa do decydowania w kwestiach zysku, zarządzania lub posiadania (np. miejsca pracy) nie służy wolności człowieka.

Przypisy

1. Jana Paweł II, encyklika Centesimus annus, 41.
2. Kompendium nauki społecznej Kościoła, Kielce 2005, nr 173.
3. Katechizm Kościoła katolickiego, 2401.
4. Katechizm Kościoła katolickiego, 2408.

1. Co przemawia do Ciebie najbardziej za posiadaniem własności indywidualnej?
2. W jakim celu (po co) przedsiębiorca powinien zwiększać swoją własność?
3. Co należy robić, a czego unikać, aby pomnażanie własności określone jako „mieć”, nie zagłuszyło w przedsiębiorcy „być”?
4. Co stoi na przeszkodzie do powiększenia twojej własności?
5. Co, w Twojej ocenie, zagraża własności prywatnej i jej rozpowszechnieniu?

1. Przeczytaj Mądrość Syracha: Bogaty i ubogi (13,18-24), Bogactwo (31,1-11)
2. Przeczytaj Psalmy: Ps 23 Bóg pasterzem i gospodarzem, Ps 65 Dziękczynienie za dobrodziejstwa

• Często cieszyć się ze stanu swojego posiadania, niezależnie od wielkości tej własności. Ale też wzbudzać zdrowy niedosyt, prowokujący do dalszego pomnażania. (We własności małżeńskiej wspólnie).
• Dziękować Bogu za możliwości pomnażania własności zdobywanej uczciwie własną pracą. (We własności małżeńskiej wspólnie).
• Nie przywiązywać się do własności jako dorobku całego życia i jedynego celu w życiu – widzieć jako cel życie wieczne.
• (Wy)ćwiczyć gotowość do rozstania się z własnością bez szkody dla swojego ciała i ducha, gdy przyjdzie bankructwo, choroba, oszustwa, kradzieże.
• Przemyśleć sens tworzenia firmy jako wspólnoty celów a więc również wspólnoty rezultatów co powinno zachęcać do uznania udziału pracowników w zyskach.

ARKUSZ PRACY DO OSOBISTEGO ROZWOJU

Przygotowany arkusz pracy pomoże w cotygodniowej pracy osobistej.

Pobierz PDF, wydrukuj, wypełnij.

• Pomnażanie i gromadzenie majątku nie może być jedynym celem.
• Nie zakopywać nadmiaru własności, ale pomnażać lub wykorzystywać do czynienia dobra.
• Monitorować stan własności i podejmować regularnie właściwe decyzje wpływające na stan własności. Ustalić właściwy cykl regularności.
• Zdobyć wiedzę o zarządzaniu własnością albo ściśle współpracować z osobą posiadającą taką wiedzę.

Wszelkiego rodzaju przywłaszczanie i zatrzymywanie niesłusznie dobra drugiego człowieka, nawet jeśli nie sprzeciwia się przepisom prawa cywilnego, sprzeciwia się siódmemu przykazaniu. Dotyczy to: umyślnego zatrzymywania rzeczy pożyczonych lub przedmiotów znalezionych, oszustwa w handlu, wypłacania niesprawiedliwych wynagrodzeń, podwyższania cen wykorzystującego niewiedzę lub potrzebę drugiego człowieka⁵.

1. „ (…) tytuł do posiadania własności zmienia się wprost proporcjonalnie do ścisłości związku między posiadaną rzeczą a posiadającą osobą” (s. 194). Czym innym jest prawo do posiadania „mojego” jachtu, a inny wydźwięk ma prawo do posiadania „mojego” jedzenia.
2. „Im ściślej dana rzecz łączy się z osobowością, która jest źródłem odpowiedzialności, tym mocniejszy jest tytuł do własności” (s. 194). Ważny jest realny (a nie tylko finansowy) wymiar własności. Przykładowo, posiadanie konia wynika z tytułu własności i wiąże się z odpowiedzialnością za zwierzę (np. w wypadku wyrządzonych przez nie szkód). Właściciel w takim wypadku ma pełne prawo do czerpania zysków z posiadania konia.
3. W wypadku realnego wymiaru własności istnieją zatem dwa tytuły do czerpania zysków: posiadanie własności i ponoszenie za nią odpowiedzialności.
4. Współcześnie bardzo często mamy do czynienia z rozdzieleniem własności i odpowiedzialności za nią. Gdy własność ma wymiar finansowy, powstaje grupa akcjonariuszy (udziałowców), zarządzających i pracowników. Ci, którzy posiadają, nie pracują ani nie zarządzają własnością, a ci, którzy pracują i zarządzają, nie są właścicielami⁶.

Przypisy:

5. Katechizm Kościoła Katolickiego, 2409.

6. F. J. Sheen, Komunizm i sumienie Zachodu, Kraków 2022, s. 194-203.