Sprawdź miasta i terminy

Program rozwoju

Zapraszamy liderów biznesu na comiesięczne spotkania, które mają prowadzić uczniów Chrystusa do osiągnięcia nowego życia.

Sprawdź miasta i terminy

Materiały PDF do pobrania

Modlitwa

Boże Duchu Święty,
z Twojego polecenia Objawienie
zostało spisane dla nas ludzi.
Oświeć mój rozum i napełnij moje serce,
abym przy tym czytaniu
dobrze zrozumiał Twoją prawdę
i abym nauczył się goręcej Cię kochać,
wierniej Ci służyć.
Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.

Ewangelia według św. Mateusza 18,23-35

Dlatego podobne jest królestwo niebieskie do króla, który chciał rozliczyć się ze swymi sługami. Gdy zaczął się rozliczać, przyprowadzono mu jednego, który mu był winien dziesięć tysięcy talentów. Ponieważ nie miał z czego ich oddać, pan kazał sprzedać go razem z żoną, dziećmi i całym jego mieniem, aby tak dług odzyskać. Wtedy sługa upadł przed nim i prosił go: „Panie, miej cierpliwość nade mną, a wszystko ci oddam”. Pan ulitował się nad tym sługą, uwolnił go i dług mu darował.

Lecz gdy sługa ów wyszedł, spotkał jednego ze współsług, który mu był winien sto denarów. Chwycił go i zaczął dusić, mówiąc: „Oddaj, coś winien!”. Jego współsługa upadł przed nim i prosił go: „Miej cierpliwość nade mną, a oddam tobie”. On jednak nie chciał, lecz poszedł i wtrącił go do więzienia, dopóki nie odda długu.

Współsłudzy jego widząc, co się działo, bardzo się zasmucili. Poszli i opowiedzieli swemu panu wszystko, co zaszło. Wtedy pan jego wezwał go przed siebie i rzekł mu: „Sługo niegodziwy! Darowałem ci cały ten dług, ponieważ mnie prosiłeś. Czyż więc i ty nie powinieneś był ulitować się nad swoim współsługą, jak ja ulitowałem się nad tobą?”. I uniesiony gniewem pan jego kazał wydać go katom, dopóki mu całego długu nie odda. Podobnie uczyni wam Ojciec mój niebieski, jeżeli każdy z was nie przebaczy z serca swemu bratu.

Komentarz biblijny

1. Przypowieść jako gatunek literacki

Jezus uważnie obserwuje świat, zna jego problemy. Nie jest obcy, daleki od sytuacji codziennego życia. Mówi w sposób zrozumiały, aby trafić do słuchaczy, przywołując takie sytuacje, które ich dotyczą.

Nie jest to bajka, nie ma nic z rozrywki. W sposób przystępny ma wyjaśnić tematy trudne. Trzeba zatem zadać sobie nieco wysiłku i ten „trudny temat” odnaleźć.

Przypowieści zawsze wychodzą od spraw codziennych, ich punktem odniesienia jest jednak świat Boga, ich celem jest zaprowadzenie nas na drugi brzeg rzeczywistości. Przypowieść coś ukrywa (za pomocą np. przenośni), aby odkryć coś na wyższym poziomie.

Pierwszą pokusą w interpretacji przypowieści jest ryzyko banalności, „przystosowywania” Słowa Bożego do naszych wyobrażeń i rozwijania naszych wizji. Uczniowie nie rozumieli ich i prosili o wyjaśnienie, dziś natomiast spotykamy kaznodziejów, którzy sugerują nam, że przypowieści zawierają jasne, proste i oczywiste przesłanie.

Przeciwnym niebezpieczeństwem jest ryzyko komplikacji. Zbyt szczegółowe analizy mogą prowadzić do błędnych wniosków; Jezus przedstawiał słuchaczom pewien obraz, wywoływał w nich skojarzenia, uczucia, skupiał ich uwagę. Szczegółowa analiza jest wtedy właściwa, gdy prowadzi do lepszego zrozumienia sensu.

Każdy obraz zawiera różne możliwe znaczenia. W odróżnieniu od naszych twierdzeń, przypowieść nigdy nie jest jednoznaczna. Różnorodność interpretacji jest świadectwem niewyczerpanego bogactwa przypowieści, a nie ich słabości. Przypowieść zawsze mówi coś więcej, niż to, co mówi.

W tej przypowieści Jezus posługuje się powtórzeniem (paralelizm) jako techniką narracyjną. W ten sposób w przypowieści zostają wyeksponowane elementy kontrastujące w słowach i działaniu postaci biorących udział w akcji.

2. Talent

Suma zadłużenia pierwszego sługi jest niewyobrażalna. Jeden talent w okresie grecko-rzymskim odpowiadał ok. 42 kg złota lub srebra. W I wieku po Chr. talent był jednostką monetarną równą 6 tysięcy denarów. Kwota 10 tysięcy talentów odpowiada zatem 60 milionom denarów. Dla uzmysłowienia sobie wielkości tej sumy wystarczy wspomnieć, że przeciętna dniówka robotnika wynosiła jeden denar. Ktoś taki, zakładając, że pracuje 300 dni w roku, potrzebowałby 200 tysięcy lat na zgromadzenie tej kwoty. Dla porównania roczny dochód z podatków króla Heroda Wielkiego wynosił 900 talentów.

Suma 10 tysięcy talentów jest normalnie niemożliwa do spłacenia przez sługę. Z tego powodu właściwe jest uznanie jej za hiperbolę. Warto przy tym zauważyć, że zarówno „dziesięć tysięcy”, jak i „talent” są wielkościami największymi: dziesięć tysięcy, czyli miriad, w greckim systemie liczenia stanowi największą znaną liczbę, zaś talent to największa jednostka monetarna w całej Azji Mniejszej. W ten sposób suma dziesięciu tysięcy talentów byłaby zapisem nieskończonego długu.

3. Kredyt

Podstawową przyczyną zaciągania zobowiązań w czasach Jezusa był niedostatek. Pożyczka była więc formą pomocy, darowanie dług Ponieważ pożyczki dotyczyły najuboższych, dlatego przepisy Starego Testamentu zabraniają pobierania odsetek (Wj 22,24), równie ostre przepisy dotyczą zastawu: „Jeśli bliźniemu swemu udzielisz pożyczki z zabezpieczeniem, nie wejdziesz do jego domu, by zabrać cośkolwiek w zastaw. Na dworze będziesz stał, a człowiek, któremu pożyczyłeś, wyniesie ci ten zastaw na zewnątrz. Wszakże jeśli to jest człowiek ubogi, nie położysz się spać [nakryty] tym zastawem, lecz zwrócisz mu zastaw przed zachodem słońca, aby mógł spać pod swym płaszczem, błogosławiąc tobie, a Pan, Bóg twój, policzy ci to za dobry czyn” (Pwt 24,10-13).

Wielkość długu drugiego sługi (100 denarów) wskazuje, że był to człowiek znajdujący się w potrzebie. Z kolei rozmiar długu pierwszego sługi wskazuje, że nie był to rzeczywisty dług, lecz forma retoryczna mająca na celu zwrócić uwagę słuchaczy na dysproporcję w postępowaniu obydwu.

4. Niewola za długi

Część komentatorów uważa, iż historia opowiedziana przez Jezusa musiała mieć miejsce poza Palestyną, najlepiej w ptolemejskim Egipcie. Król z przypowieści byłby zatem poganinem, zaś sługa, sądząc po długu, ministrem, a nawet satrapą prowincji. Za takim rozwiązaniem przemawiałyby kary dotykające niewypłacalnego dłużnika, które były zabronione przez prawo żydowskie, zaś znane były w prawodawstwie hellenistycznym i rzymskim. Dotyczy to zarówno sprzedania w niewolę dłużnika i jego rodziny, uwięzienia dłużnika, jak i stosowania tortur. Jednak świadectwa biblijne i pozabiblijne nie są już tak jednoznaczne co do rzeczywistego przestrzegania tych norm w społeczności żydowskiej. Stary Testament wielokrotnie mówi o sprzedawaniu ludzi za długi (2 Krl 4,1; Ne 5,5; Iz 50,1; Am 2,6). Miszna w traktacie Sota potwierdza fakt sprzedania kobiety jako formy restytucji kradzieży. Tortury natomiast były stosowane za panowania Heroda Wielkiego, co zostaje odnotowane przez Józefa Flawiusza w Dawnych dziejach Izraela.

Analiza Ewangelii

  1. Na podstawie podanych wyżej danych spróbuj przeliczyć wartość długu na złotówki.
  2. Dług w przypowieści jako przenośnia. O jaki dług może chodzić Jezusowi?
  3. Dlaczego postępowanie – zgodne z prawem! – drugiego sługi wywołuje oburzenie innych oraz właściciela?
  4. Jakie przesłanie odnośnie do Bożego miłosierdzia chce przekazać Jezus?

Słowo w biznesie – rozmowa

  1. Kredyt – zwyczajne narzędzie działalności gospodarczej czy niewoli finansowej?
  2. Czy dobierasz takie formy prawne do swojej działalności, aby w razie niepowodzenia zminimalizować ryzyko „sprzedania żony i dzieci” tj. przekazania im własnych długów?
  3. Darowanie długów – uczynek miłosierdzia, naiwność czy pozbawianie środków własnej firmy?
  4. Jak postępować z dłużnikiem? Jakie są twoje dobre praktyki?
  5. Jestem dłużnikiem, nie jestem gorszym człowiekiem – jak przezwyciężyć niepowodzenie?

Bibliografia programu

Fragmenty Pisma Świętego z wersji internetowej Biblii Tysiąclecia → biblia.deon.pl

Kontekst opracowano na podstawie następujących pozycji:

→ Adamczyk Dariusz, Chleb życia, Kieleckie Studia Teologiczne 2006

Florczyk Łukasz, Namaszczenie Jezusa w Betanii (Mt 26,6-13), Poznańskie Studia Teologiczne 2019

Gryglewicz Feliks, Ryby i rybacy Tyberiadzkiego Jeziora, Ruch Biblijny i Liturgiczny 1949

→ Jachym Jan, Życie społeczne w Biblii, Łódzkie Studia Teologiczne 2000

→ Morawiecki Lesław, Monety rzymskie a źródła pisane, Przegląd Historyczny 1994

Papieska Komisja Biblijna, Biblia a moralność, Kielce 2009

→ Papieska Komisja Biblijna, Interpretacja Biblii w Kościele, 1993

→ Pikor Wojciech, Przypowieści Jezusa. Narracyjny klucz lektury, Kielce 2011

Pronzato Alessandro, Przypowieści Jezusa, Tom I i II, Kraków 2003

→ Wronka Stanisław, Niegodziwa mamona – postawa wobec bogactwa według Nowego Testamentu, Ruch Biblijny i Liturgiczny 2010