Jezus uważnie obserwuje świat, zna jego problemy. Nie jest obcy, daleki od sytuacji codziennego życia. Mówi w sposób zrozumiały, aby trafić do słuchaczy, przywołując takie sytuacje, które ich dotyczą.

Nie jest to bajka, nie ma nic z rozrywki. W sposób przystępny ma wyjaśnić tematy trudne. Trzeba zatem zadać sobie nieco wysiłku i ten „trudny temat” odnaleźć.

Przypowieści zawsze wychodzą od spraw codziennych, ich punktem odniesienia jest jednak świat Boga, ich celem jest zaprowadzenie nas na drugi brzeg rzeczywistości. Przypowieść coś ukrywa (za pomocą np. przenośni), aby odkryć coś na wyższym poziomie.

Pierwszą pokusą w interpretacji przypowieści jest ryzyko banalności, „przystosowywania” Słowa Bożego do naszych wyobrażeń i rozwijania naszych wizji. Uczniowie nie rozumieli ich i prosili o wyjaśnienie, dziś natomiast spotykamy kaznodziejów, którzy sugerują nam, że przypowieści zawierają jasne, proste i oczywiste przesłanie.

Przeciwnym niebezpieczeństwem jest ryzyko komplikacji. Zbyt szczegółowe analizy mogą prowadzić do błędnych wniosków; Jezus przedstawiał słuchaczom pewien obraz, wywoływał w nich skojarzenia, uczucia, skupiał ich uwagę. Szczegółowa analiza jest wtedy właściwa, gdy prowadzi do lepszego zrozumienia sensu.

Każdy obraz zawiera różne możliwe znaczenia. W odróżnieniu od naszych twierdzeń, przypowieść nigdy nie jest jednoznaczna. Różnorodność interpretacji jest świadectwem niewyczerpanego bogactwa przypowieści, a nie ich słabości. Przypowieść zawsze mówi coś więcej, niż to, co mówi.

W tej przypowieści Jezus posługuje się powtórzeniem (paralelizm) jako techniką narracyjną. W ten sposób w przypowieści zostają wyeksponowane elementy kontrastujące w słowach i działaniu postaci biorących udział w akcji.

Brak bliższego usytuowania tej historii nie stanowił dla słuchaczy Jezusa trudności, gdyż opisana sytuacja odpowiadała ówczesnym stosunkom. Rządca, nazwany greckim terminem oikonomos, dysponuje wszystkimi pełnomocnictwami właściciela: w jego imieniu może obracać majątkiem, udzielać pożyczek, odbierać należności, zmniejszać lub darować długi. Zysk rządcy był związany nie tyle z przypisanym mu wynagrodzeniem, ile bardziej z prowizjami, jakimi były obłożone transakcje. Zarzut o marnotrawienie majątku nie dotyczy zawłaszczenia go sobie przez rządcę, lecz odnosi się do jego niekompetencji lub opieszałości w zarządzaniu dobrami, które traciły na wartości. Właściciel nie domaga się żadnej rekompensaty ani zwrotu majątku, lecz tylko dokonania obrachunku w sensie zestawienia posiadłości, listy transakcji, nazwisk dłużników, by móc przekazać zarząd innej osobie.

Brak jakichkolwiek słów rządcy na decyzję właściciela dowodzi, iż uznaje on swoją winę i akceptuje jego decyzję.

Pierwszy dłużnik jest winien sto beczek oliwy o pojemności jednego bat (ok. 39,3 l) każda, co daje razem blisko 4 tysiące litrów oliwy. Ten dług zostaje zmniejszony o połowę. Drugi jest dłużny sto korców (hebr. kor) pszenicy, co przy przeliczeniu jednego kor na dziesięć bat daje blisko 40 tysięcy litrów zboża. Ten dług zostaje pomniejszony o jedną piątą. Biorąc pod uwagę ceny tych produktów znane z Talmudu, dług pierwszego wynosił 1000 denarów, zaś drugiego 2500 denarów. Obaj zatem dostąpili redukcji swego długu o 500 denarów, co stanowiło poważną kwotę, jeśli jeden denar stanowił dniówkę niewykwalifikowanego robotnika.

Nie wiemy, w jaki sposób właściciel dowiedział się o redukcji długów dokonanej przez zwolnionego już rządcę. Działanie rządcy jest przemyślane i obliczone na ukrycie sfałszowania kwitów dłużnych. Są one podpisane przez dłużników, którzy teraz na jego polecenie własnym pismem czynią korektę swoich zobowiązań. Dokonując obrachunku, rządca musiał zwrócić właścicielowi majątku również te zobowiązania dłużników, które jednak nie powinny wzbudzić podejrzeń ze względu na jednolity charakter pisma. Powstałe w ten sposób straty rządca mógł wliczyć we wcześniej „roztrwoniony majątek”, który stał się przyczyną jego dymisji. Te szczegóły nie są jednak istotne dla zrozumienia przypowieści i stanowią drugorzędne ilustracje, niezbędne dla zachowania realności opowiedzianej historii.

Pochwała, którą właściciel wypowiada pod adresem rządcy, jak również następujące dalej zestawienie „synów tego świata” i „synów światłości”, świadczy o tym, iż w zamierzeniu Jezusa postawa rządcy stanowi przykład do naśladowania dla Jego uczniów. W żaden sposób Jezus nie pochwala nieuczciwości, niesprawiedliwości i oszustwa. Ustami właściciela pochwala działanie rządcy jako „roztropne” (gr. phronimos), doceniając tym samym jego umiejętność poradzenia sobie w trudnej sytuacji. Co składa się na ową roztropność przedstawioną jako wzór do naśladowania?

Po pierwsze, roztropność to zdolność używania rozumu. Rządca stracił wszystko oprócz rozumu. Jest człowiekiem zdolnym do autorefleksji, o czym świadczy jego monolog wewnętrzny („rzekł sam do siebie”). W nim dokonuje procesu rozeznania swoich możliwości, poszukuje dróg wyjścia z niesprzyjających okoliczności, wreszcie podejmuje decyzję w oparciu o racjonalne przesłanki.

Po drugie, roztropność to gotowość do działania w niesprzyjających okolicznościach. Rządca w obliczu trudności nie jest bierny, lecz aktywny, reaguje na zmieniającą się sytuację życiową, jest zdolny do podjęcia ryzyka. Jest daleki od schematycznego działania. Podjąwszy decyzję („wiem, co uczynię”), dąży niezwłocznie do realizacji podjętego zamysłu (ponaglenie wierzyciela „siadaj prędko i napisz”). Nie boi się odważnych decyzji.

Po trzecie, roztropność to umiejętność patrzenia na teraźniejszość w perspektywie przyszłości. Rządca zrozumiał, iż jego przyszłość rozstrzyga się tu i teraz. Teraz należy podejmować decyzje, które są niezbędne dla stawienia czoła nieuniknionej przyszłości. Nie chodzi tylko o działanie doraźne, ale o strategię obliczoną na osiągnięcie celów gwarantujących rzeczywistą pomyślność.

Po czwarte, roztropność to otwarcie się na innych. Dotąd rządca nieroztropnie wiązał swoją przyszłość wyłącznie z bogactwem i pozycją społeczną gwarantowaną mu przez funkcję zarządcy. Rozwiązaniem na przyszłość jest zbudowanie relacji z innymi, by ci „przyjęli go do swoich domów”. Kieruje się wprawdzie własnym interesem, ale paradoksalnie dopiero w obliczu klęski życiowej odkrywa wartość przyjaźni i otwarcia się na drugiego człowieka, rozpoznaje sens dzielenia się z innymi, uznaje priorytet miłości i miłosierdzia.