Boże Duchu Święty,
z Twojego polecenia Objawienie
zostało spisane dla nas ludzi.
Oświeć mój rozum i napełnij moje serce,
abym przy tym czytaniu
dobrze zrozumiał Twoją prawdę
i abym nauczył się goręcej Cię kochać,
wierniej Ci służyć.
Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.

Przeczytaj: → Druga Księga Samuela, rozdziały 13-19

Synowie, którzy urodzili się Dawidowi w Hebronie: pierworodnym był Amnon z Achinoam pochodzącej z Jizreel, drugim był Kileab z Abigail, [dawnej] żony Nabala z Karmelu, a trzecim Absalom z Maaki, córki Talmaja, króla Geszur, czwartym był Adoniasz, syn Chaggity, piątym zaś Szefatiasz, syn Abitali, szóstym był Jitream z Egli, żony Dawida. Ci urodzili się Dawidowi w Hebronie. 3,2-5

[Dawidzie] Czemu zlekceważyłeś <słowo> Pana, popełniając to, co złe w Jego oczach? Zabiłeś mieczem Chetytę Uriasza, a jego żonę wziąłeś sobie za małżonkę. Zamordowałeś go mieczem Ammonitów. Dlatego właśnie miecz nie oddali się od domu twojego na wieki, albowiem Mnie zlekceważyłeś, a żonę Uriasza Chetyty wziąłeś sobie za małżonkę. To mówi Pan: Oto Ja wywiodę przeciwko tobie nieszczęście z własnego twego domu, żony zaś twoje zabiorę sprzed oczu twoich, a oddam je twojemu współzawodnikowi, który będzie obcował z twoimi żonami – wobec tego słońca. 12,9-11

Potem Absalom sprawił sobie rydwan i konie, pięćdziesięciu zaś ludzi biegało przed nim. Absalom rano zwykł zasiadać obok drogi wiodącej do bramy. Każdego, kto z jakąś sprawą udawał się do króla, by ją rozsądził, wołał Absalom do siebie i pytał: „Z którego jesteś miasta?” Ten odpowiadał: „Sługa twój jest z takiego a takiego pokolenia izraelskiego”. Wtedy Absalom mówił mu: „Patrz, sprawa twoja jest jasna i słuszna, ale u króla nie znajdziesz nikogo, kto by cię wysłuchał”. Potem mówił Absalom: „O, któż mię ustanowi sędzią nad krajem? Przychodziliby do mnie wszyscy, którzy mają sprawy sporne i sądowe, a ja wydawałbym sprawiedliwe wyroki”. A gdy ktoś się zbliżał, aby mu oddać pokłon, podawał mu rękę, ściskał i całował. Absalom postępował w ten sposób wobec każdego Izraelity, który przychodził po sprawiedliwość do króla. Tak Absalom zjednywał sobie serca ludu izraelskiego. Po upływie czterech lat rzekł Absalom do króla: „Pozwól mi pójść wypełnić w Hebronie ślub, jaki złożyłem Panu. Przebywając w Geszur w Syrii złożył sługa twój obietnicę: Jeżeli Pan sprawi, że powrócę do Jerozolimy, wtedy oddam hołd Panu”. Król odpowiedział mu: „Idź w pokoju!”. On zaś powstawszy, udał się do Hebronu. Absalom skierował tajnych posłańców do pokoleń izraelskich, żeby mówili: „Gdy tylko posłyszycie dźwięk trąby, wołajcie: „Absalom został królem w Hebronie”. Z Absalomem na jego wezwanie wyruszyło z Jerozolimy dwustu ludzi, nie wiedząc w prostocie swej o niczym. Kiedy Absalom składał ofiarę, posłał również, z rodzinnego miasta Gilo Achitofela Gilonitę, doradcę Dawida. W ten sposób wzmagało się sprzysiężenie, a otoczenie Absaloma się powiększało.

Wtedy doszła wieść do Dawida: „Serca ludzi z Izraela zwróciły się do Absaloma”. Wtedy Dawid dał rozkaz wszystkim swym sługom przebywającym wraz z nim w Jerozolimie: „Wstańcie! Uchodźmy, gdyż nie znajdziemy ocalenia przed Absalomem. Spiesznie uciekajcie, ażeby nas nie napadł znienacka, nie sprowadził na nas niedoli i ostrzem miecza nie wygładził mieszkańców miasta”. 15,1-14

Motywem tego spotkania jest życie w permanentnym konflikcie. Historia ojca i syna, ich emocje, walka o przebaczenie z tragicznym zakończeniem. W życiu nie zawsze znajdą się łatwe rozwiązania.

1. Gdy syn podnosi rękę na ojca

Historia Absaloma to historia syna, który podnosi rękę na swojego ojca króla Dawida. Chce mu odebrać władzę. Jest to zatem konflikt egzystencjalny. Należałoby jednak wziąć poprawkę na to, że gdy w poligamii liczba potomków dochodziła do kilkudziesięciu, relacje rodzinne były znacznie płytsze. Rodzina bardziej była strukturą społeczną, a mniej miejscem miłości i wychowania. Musimy o tym pamiętać, aby ówczesnych sytuacji nie oceniać kategoriami współczesnymi. Na tym polega owa trudność lektury Starego Testamentu, że przedstawia on nam inny kontekst czasowy i kulturowy. Historia życia Absaloma zawiera także długą rozłąkę z ojcem i nieudaną próbę pojednania.

2. Trudna historia, trudna relacja

Cała historia Absaloma zajmuje siedem rozdziałów w 2 Księdze Samuela 13-19. Absalom, trzeci z siedemnastu synów Dawida, rodzi się z jego małżeństwa z Maaką, córką Talmaja, króla Geszur 2 Sm 3,3.

Amnon – syn Dawida z innej żony – zakochuje się w Tamar, córce Dawida a siostrze Absaloma. Dokonuje intrygi, którą kończy gwałtem i porzuceniem Tamar. Absalom dokonuje zemsty w imieniu zhańbionej siostry, zabijając Amnona, a następnie ucieka z domu Dawida.

Wraca po trzech latach, gdy gniew Dawida osłabł rozdział 13. Dawid pozostaje wobec niego niechętnie nastawiony, nie chce się z nim spotkać. Po dwóch latach w końcu dochodzi do ich spotkania – Absalom oddaje pokłon ojcu-królowi, ten ucałował go 14,33. To jednak nie prostuje ich pogmatwanych relacji, ponieważ Absalom podejmuje działania, aby zyskać przychylność ludności i zdobyć władzę. Czyni to skutecznie, zostaje obwołany królem w Hebronie 15,1-12. Dla Dawida był to jasny znak, jakie zamiary ma Absalom – będzie dążył do odebrania mu władzy. Dawid pamiętał, że on na urzędzie zastąpił niewiernego Bogu Saula, rozpoczynając swoje panowanie w… Hebronie 2 Sm 2,3-4. On sam również dopuścił się niewierności wobec Boga (zdrada z Batszebą, śmierć Uriasza, dokonanie spisu ludności). Może podejrzewać, że Bóg chce dokonać ponownej zmiany króla. Historia się powtarza. Ucieka więc przed przed synem, jednocześnie nie chce jego zguby.

3. Prawo zemsty

Absalom, choć popełnił zbrodnię, dokonał jej w akcie zemsty. Trzeba pamiętać, że na wczesnych etapach rozwoju moralności zemsta była traktowana jako wymierzenie sprawiedliwości. W ludach pierwotnych był to obowiązek rodziny, w rozwiniętych społecznościach stało się to prerogatywą władców. W Starym Testamencie pojawia się etap przejściowy, czyli „miasta ucieczki”. Gdy przestępca uciekł do takiego miasta, oddawał się pod sąd władzy i „mściciel krwi” nie mógł go już dalej ścigać Joz 20. Jednocześnie zasada „oko za oko, ząb za ząb” Wj 21,24 – przy braku sądów i na tamtym etapie rozumienia etyki – była genialna w swojej prostocie: z jednej strony zapewniała karę adekwatną do popełnionego przestępstwa, z drugiej strony chroniła sprawcę przed nieproporcjonalnym odwetem ze strony rodziny pokrzywdzonego.

Konflikt na najwyższym szczeblu króla Dawida z jego synem Absalomem, pretendentem do tronu, skłania do refleksji o konfliktach w naszym życiu i sposobach rozwiązywania ich.

→ PDF, s. 93

Jak radzić sobie z konfliktem? Konflikt w rodzinie króla Dawida i jego syna Absaloma zachęca do refleksji na trudny temat trwałych konfliktów, antagonizujących wspólników, członków firmy rodzinnej. Jest to szczególnie trudne wtedy, gdy pewne okoliczności utrudniają, czy wręcz uniemożliwiają, rozstanie.

1. Podziel się przykładami pozytywnie rozwiązanych konfliktów.
2. Czy w biznesie jest miejsce na przebaczenie?
3. Jak pogodzić się z konfliktem, np. w przypadku gdy druga strona odrzuca propozycję zgody?

Proces przekazywania firmy często generuje konflikty w rodzinie. Dzieje się tak w przypadku poczucia niesprawiedliwości, gdy jedno z dzieci jest mocniej zaangażowane w działanie firmy, drugie pozostaje poza nią. Sukcesja nie jest tylko działaniem formalnoprawnym, lecz przede wszystkim procesem emocjonalnym. Nestor, który nie uwzględni wymiaru relacji między dziećmi, może „sprezentować” im nie tylko firmę, ale i konflikt na resztę życia. Można powiedzieć, że moment przekazania firmy – podzielenia majątku i kompetencji – jest ostatnim aktem wychowawczym rodzica.

Pamiętać należy, że niesprawiedliwość – choć ma swoje definicje filozoficzne – w naszym życiu objawia się przez poczucie skrzywdzenia. Jest to wymiar bardzo osobisty, często jedna osoba czuje się pokrzywdzona, gdy ta druga jest z siebie dumna, że właściwie czy wręcz wielkodusznie postąpiła. W przykładzie tym widać również niedobór komunikacji.

Wydaje się, że „konfliktogenność” jest to jeden z kluczowych czynników utrudniających sukcesję. Szczególny problem będą mieli ci, którzy poświęcając się firmie, nie zbudowali mocnych relacji z dziećmi i którzy preferują bardziej autorytarny styl przywództwa. Wtedy niedobory dialogu i zrozumienia będą negatywnie wpływały na relacje rodzinne.

Rozwiązaniem jest oczywiście dialog i wzajemne zrozumienie. Łatwo powiedzieć, trudniej wykonać, a to dlatego, że każda rodzina ma swój „model komunikacji”. Jeśli więc ten dotychczasowy się nie sprawdził, trudno być optymistą, że nagle przejdzie metamorfozę i rozwiąże wszystkie problemy. Jednym ze sposobów przerwania tego zamkniętego kręgu jest zorganizowanie dialogu z pomocą osoby z zewnątrz tj. mediatora, który ma umiejętności i doświadczenie w prowadzeniu rozmowy, jest nastawiony na szukanie konstruktywnych rozwiązań.

→ Refleksja: PDF, s. 99

• Fragmenty Pisma Świętego z wersji internetowej Biblii Tysiąclecia → biblia.deon.pl

Kontekst opracowano na podstawie następujących pozycji:

• Giacomo Perego, Przewodnik po świecie Biblii, Częstochowa 2001
• Papieska Komisja Biblijna, Biblia a moralność, Kielce 2009
• → F. Jabłoński, Tymoteusz wzorem ucznia-misjonarza, Biblica et Patristica Thoruniensia, 9 (2016) 1: 11–26
• → Dlaczego większość firm rodzinnych upada po trzecim pokoleniu? 
• → Anna Bielak Dworska, Odpowiedzialni od pokoleń, czyli jak firmy rodzinne zmieniają świat
• → A. Lewandowska, Firma rodzinna to przede wszystkim trwałość. Niestety niewielu przedsiębiorców myśli w ten sposób

Jeśli jesteś zainteresowany przygotowanym przez duszpasterstwo programem rozwoju
„Sukces|Ja. W firmie Ojca” zamów publikację przez formularz poniżej.