2. Duszpasterstwo Przedsiębiorców „Talent”

To, co powiedziano tu na temat społecznej misji sercanów, znalazło ukonkretnienie w rozpoczętej w 1999 roku działalności duszpasterskiej w środowisku polskich przedsiębiorców i pracodawców. Podjęte działania są próbą odpowiedzi na nowe wymagania współczesności oraz dowodem na umiejętność odczytywania nowych znaków czasu, włączenia się w życie współczesnego Kościoła i wniesienia twórczego wkładu w budowanie w świecie królestwa sprawiedliwości i miłości. Są swoistą kontynuacją działań założyciela Zgromadzenia ks. Dehona, który w latach 1876-1881 organizował w Saint-Quentin systematyczne spotkania dla przedsiębiorców, stając się jednym z pierwszych duszpasterzy ludzi biznesu.

Duszpasterstwo

11 grudnia 1999 roku, kiedy rozpoczynało się pierwsze spotkanie kilku przedsiębiorców i księży sercanów w budynku Wyższego Seminarium Misyjnego w Stadnikach, nie było wiadomo, czy spotkania będą kontynuowane i jakiego nabiorą kształtu. Stopniowo okazywało się, że nie należy tworzyć kolejnego stowarzyszenia czy zrzeszenia służącego interesom tej czy innej grupy branżowej. Zarówno przedsiębiorcy, jak i księża zaczynali rozumieć, że najlepsza – i właściwa dla działań Kościoła – jest forma spotkań duszpasterskich.

Duszpasterstwo w sensie ścisłym to „zorganizowana działalność zbawcza Kościoła, polegająca na służbie wobec człowieka (diakonia) przez głoszenie słowa Bożego, sprawowanie ofiary (Eucharystia) i sakramentów oraz interpersonalne kontakty religijne, a także na chrześcijańskim świadectwie życia”3. Ponadto działalność ta ma prowadzić do włączenia się we wspólnotę z Bogiem i ludźmi, a następnie trwania w niej przez Jezusa Chrystusa. Należy pamiętać, że wszystko to dokonuje się w zmieniających się warunkach życia, a celem podejmowanych wysiłków jest osiągnięcie pełni eschatycznej4.

W świetle przytoczonej definicji duszpasterstwa należy patrzeć na motywy działania księży sercanów i świeckich organizujących spotkania dla ludzi biznesu. W ostatecznym rozrachunku idzie o ich uświęcenie i zbawienie, o uświadomienie, że twórcze zaangażowanie w przemianę świata, tworzenie miejsc pracy i wytwarzanie bogactwa jest szczególnym powołaniem, odpowiedzią na wezwanie Boga Stwórcy do naśladowania Go.

Dla przedsiębiorców

Duszpasterstwo „Talent” powstało dzięki inicjatywie przedsiębiorców, funkcjonuje w dużej mierze dzięki ich zaangażowaniu i pomocy, im też przede wszystkim służy. Próbuje uświadomić znaczenie życia duchowego, rolę samokierowania skutecznym zarządzaniem, chce przekonać, czy raczej przypomnieć, że ćwiczenia duchowe wydają owoce w codziennej pracy5.

Ponadto duszpasterstwo przypomina o powołaniu świeckich do świętości, odwołując się do nauczania II Soboru Watykańskiego zawartego w Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium. Stwierdza ona, że wszyscy członkowie Kościoła są powołani do świętości. Każdy ochrzczony jest pełnoprawnym członkiem wspólnoty chrześcijańskiej i ontologicznie uczestniczy w świętości Kościoła. Każdy zobowiązany jest do etycznego i osobistego dążenia do świętości. Świętość nie jest przywilejem nielicznych. Ewangelista Mateusz przekazuje nam wzniosłe wezwanie: „Bądźcie więc wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski” (Mt 5,48). Dzięki świętości poszczególnych osób również w realiach ziemskich rozwija się bardziej godny człowieka sposób życia6.

Przesłanie to dotyczy również przedsiębiorców i jest tym ważniejsze, im więcej problemów występuje w życiu gospodarczym. Należy przy tym pamiętać, że nie ma jednej drogi realizacji świętości w życiu świeckim. Wiele zależy od określonych warunków, w których przyszło komuś żyć i pracować. Rozumiał to świetnie Jan Paweł II, który w trakcie jednej z katechez powiedział:

Istnieje zatem wiele aspektów i form świętości chrześcijańskiej dostępnej dla świeckich, żyjących w różnych warunkach, w których wezwani są do naśladowania Chrystusa i mogą otrzymać łaskę konieczną do spełnienia swej misji w świecie. Ich wszystkich Bóg zaprasza, by szli drogą świętości i wskazywali ją swym towarzyszom życia i pracy w świecie rzeczywistości doczesnych7.

Aby realizować świętość i sprostać wysokim wymaganiom życia, potrzebna jest odpowiednia duchowość dla świeckich. Wielkim zadaniem Duszpasterstwa „Talent” jest promowanie i rozwijanie duchowości świeckich ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb przedsiębiorcy. Bez głębokiego życia duchowego przedsiębiorcy nie spełnią swej specyficznej roli w Kościele i ojczyźnie. Dlatego muszą umacniać swą jedność z Chrystusem, stanowiącą podstawę każdej duchowości chrześcijańskiej, mieć czas na osobistą modlitwę, liturgię i życie sakramentalne8. Spotkania „Talentu” stwarzają dogodną okazję do praktyk religijnych, pogłębienia kontaktu z Chrystusem i spojrzenia na codzienność z perspektywy życia duchowego.

Dla Kościoła

Duszpasterstwo „Talent” ma również na celu służbę Kościołowi, promując laikat chrześcijański w perspektywie nowych czasów i stojących przed Kościołem wyzwań. Rozwój eklezjologii pozwolił dostrzec wielką siłę i znaczenie świeckich. W nich samych wzrosła też świadomość ich misji w życiu Kościoła. Należy robić wszystko, aby coraz więcej osób świeckich rozumiało, że jest powołanych do działania i mających specyficzną odpowiedzialność, inną od odpowiedzialności tych, którzy sprawują kapłaństwo urzędowe9.

Świeccy nie spełnią właściwie swej misji w Kościele bez odpowiedniej formacji, dotyczącej zwłaszcza życia duchowego, doktryny wiary i zagadnień społecznych. Duszpasterstwo „Talent” swoimi działaniami formacyjnymi i edukacyjnymi chce pomóc świeckim przedsiębiorcom w zdobyciu odpowiedniej wiedzy, odkrywając przed nimi wielki skarb Kościoła, jakim jest jego nauczanie społeczne10.

Drugim aspektem służby naszego Duszpasterstwa Kościołowi jest próba zmiany postrzegania roli przedsiębiorcy i samej działalności gospodarczej przez duchownych. O skali związanych z tym problemem wyzwań świadczy wypowiedź amerykańskiego teologa i ekonomisty M. Novaka:

Jest więc smutnym faktem z socjologii wiedzy w kościołach chrześcijańskich, że tak niewielu teologów i przywódców religijnych rozumie ekonomię, przemysł, wytwórczość, handel i finanse. Wydaje się, że wielu zatrzymało się na przedkapitalistycznych sposobach rozumowania. Niewielu pojmuje prawa rozwoju, wzrostu i produkcji. Wielu jednym pociągnięciem sprowadza moralność do moralności dystrybucji. Żądają miejsc pracy, nie rozumiejąc, jak się je tworzy. Żądają podziału dóbr światowych, nie zastanawiając się, jak można te dobra powiększyć. Chcieliby osiągnąć cel bez krytycznej znajomości środków. Twierdzą, że są przywódcami, ale nie opanowali techniki ludzkiego postępu. Ich ignorancja odbiera im autorytet. Ich dobre intencje spotkałyby się z większym uznaniem, gdyby zostały poparte dowodami dbałości i mądrości ekonomicznej11.

Pilnym i ważnym zadaniem jest więc edukacja duchowieństwa, by lepiej rozumiało mechanizmy współczesnego świata. Potrzebna jest ponadto praca nad zmianą traktowania przedsiębiorcy, który niejednokrotnie postrzegany jest wyłącznie jako potencjalny sponsor kościelnych inicjatyw. Zbyt często i niesłusznie przedsiębiorca i pracodawca przedstawiany jest w kaznodziejstwie w negatywnym świetle, bez uwzględnienia złożoności relacji pracodawca – pracownik.

Dla Polski

Duchowa i społeczna formacja przedsiębiorców i pracodawców jest ważna nie tylko dla nich samych i Kościoła, ale również dla naszej ojczyzny. Trzeba bowiem pamiętać, że prawidłowa działalność ekonomiczna i gospodarcza nie może na dłuższą metę funkcjonować w etycznej próżni, bez oparcia na odpowiednich wartościach, przyjmowanych i wcielanych w życie przez większość obywateli. Cytowany już M. Novak stwierdza:

Nie jest przypadkiem, że demokratyczny kapitalizm pojawił się najpierw w krajach judeochrześcijańskich (i że daje się on zastosować tylko w analogicznych kulturach). Bez pewnych specyficznych poglądów na życie ludzkie i ludzką nadzieję ani demokracja, ani gospodarka rynkowa nie miałyby sensu. Jeśli obywatele demokratycznego kapitalizmu stracą z oczu moralne fundamenty ustroju, ich morale niechybnie upadnie. Moralna ignorancja stworzy moralny paraliż. Konieczne reformy i postęp nie mogą mieć miejsca, kiedy jednostki tracą z pola widzenia ideały ustroju12.

Z przytoczonych względów jednym z celów Duszpasterstwa „Talent” jest kształtowanie moralnej postawy przedsiębiorców. Ważnym narzędziem w tym zakresie jest promowanie nauki społecznej Kościoła, by jej zasady i przyjęte wartości inspirowały ludzi zaangażowanych w życie gospodarcze Polski. Do nich należy bowiem poszukiwanie „odpowiednich sposobów zastosowania tych zasad, co pozwoli im przyczynić się skutecznie do zbudowania bardziej sprawiedliwego i solidarnego społeczeństwa”13.

Od wysokiego poziomu moralnego ludzi zależy nie tylko utrzymanie ustroju skutecznie pomnażającego dobra materialne. Zależy od niego również rozwiązanie palących problemów współczesności, takich jak nierówności ekonomiczne, zniszczenie środowiska czy wojny. Są one konsekwencją tego, że rozwój etyczny człowieka nie dotrzymuje kroku rozwojowi intelektualnemu i technologicznemu14. To jedna z wielkich kwestii współczesności, której nie można dłużej nie dostrzegać i lekceważyć.